बहुजन समाजावर अन्याय करणाऱ्यांनाच “हिंदू” शब्दाचा आधार का घ्यावा लागतो?

संपादकीय 

प्रदीप रामटेके 

 मुख्य संपादक 

      भारतीय समाज रचनेच्या इतिहासात बहुजन समाज हा अन्याय,शोषण आणि अत्याचारांना सातत्याने सामोरा जात आलेला आहे.तथाकथित उच्चवर्णीय व्यवस्थेने या समाजाच्या वाट्याला अज्ञान,दारिद्र्य आणि गुलामीच दिली. 

        स्वातंत्र्यानंतरच्या दशकांमध्ये काही प्रमाणात सुधारणा झाल्या,पण आजही जातीव्यवस्थेच्या भिंती तितक्याच मजबूत आहेत.विशेषतः जेव्हा बहुजन समाज आपल्या हक्कांसाठी आवाज उठवतो,तेव्हा त्यांच्यावर अन्याय करणाऱ्या शक्तींना स्वतःला वाचवण्यासाठी “हिंदू” हा शब्द ढाल म्हणून पुढे करावा लागतो.

*****

हिंदूत्वाचा वापर अन्याय लपवण्यासाठी का केला जातो?

       हिंदू धर्म आणि हिंदू समाज या दोन वेगळ्या गोष्टी आहेत.बहुजन समाजावर शतकानुशतके अन्याय करणारी वर्णव्यवस्था ही हिंदू धर्माचा भाग म्हणूनच वापरली गेली आहे.

        मात्र,जेव्हा या अन्यायाविरोधात आवाज उठवला जातो,तेव्हा अन्याय करणारे स्वतःला हिंदू म्हणून सादर करून,त्यांच्या विरुद्ध आवाज उठवणाऱ्यांना “धर्मविरोधी” ठरवतात.

        हिंदूत्ववाद्यांना बहुजन समाजाच्या हक्कांसाठी लढणारे लोक आणि त्यांच्या चळवळी धोकादायक वाटतात.त्यामुळे बहुजन समाजाच्या प्रश्नांना धार्मिक रंग देऊन मुख्य समस्यांवरून लक्ष हटवले जाते.

*****

बहुजन समाजाच्या शोषणाच्या ऐतिहासिक घटना…

१. सामाजिक बहिष्कार आणि अस्पृश्यता…

         मनुस्मृतीच्या आधारावर जातीय भेदभाव निर्माण करण्यात आला आणि बहुजन समाजाला हजारो वर्षे पायदळी तुडवले गेले.अन्न,पाणी,शिक्षण आणि रोजगार या मूलभूत हक्कांपासूनही त्यांना दूर ठेवण्यात आले.

२. भूमिहीनता आणि आर्थिक गुलामी….

        बहुजन समाजाला जमीन मिळू नये म्हणून आर्थिक शोषणाची यंत्रणा रचण्यात आली.दलित,आदिवासी आणि मागासवर्गीय समाज आजही मोठ्या प्रमाणात भूमिहीन आहे,आणि त्यांच्या श्रमावर उच्चवर्णीय लोकांनी आपले ऐश्वर्य उभे केले.

३. शिक्षण आणि ज्ञानावर बंधने…

       बहुजन समाज शिक्षण घेऊन प्रगती करू नये म्हणून प्राचीन काळापासूनच त्यांच्यावर निर्बंध लादले गेले.ब्राह्मणशाही व्यवस्थेने वेद,उपनिषदे,शास्त्र आणि लेखनकलेवर केवळ तथाकथित उच्चवर्णीयांची मक्तेदारी ठेवली. 

        आजही अनेक ठिकाणी बहुजन विद्यार्थ्यांना शाळा-कॉलेजमध्ये भेदभावाचा सामना करावा लागतो.

४. राजकीय शक्तीपासून वंचित ठेवण्याचे प्रयत्न….

       महात्मा ज्योतिबा फुले,छत्रपती राजश्री शाहूमहाराज,युगप्रवर्तक-संविधान निर्माता-जगविख्यात प्रकांड पंडित-जगमान्य थोर समाजसुधारक डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या चळवळींमुळे बहुजन समाजात जागृती निर्माण झाली.

        मात्र,बहुजन समाज सत्तेत सहभागी होऊ नये म्हणून विविध मार्गांनी त्यांना रोखण्याचे प्रयत्न झाले.आजही अनेक ठिकाणी बहुजन नेतृत्वाला संपवण्यासाठी कटकारस्थाने रचली जातात.

*****

हिंदूत्वाचा ढोंगी वापर…

१. जातीवाद टिकवण्यासाठी धर्माचा वापर…

       भारताने संविधानात सर्व नागरिकांना समान अधिकार दिले,पण प्रत्यक्षात जातीय व्यवस्थेने हिंदू धर्माच्या नावाखाली शोषण सुरूच ठेवले आहे.

        जर कोणी जातीय शोषणाविरोधात आवाज उठवला, तर त्याला हिंदूविरोधी ठरवले जाते.

२. बहुजन समाजाच्या प्रश्नांना धर्मविरोधी ठरवणे…

        जेव्हा बहुजन समाज आपले आर्थिक,सामाजिक आणि शैक्षणिक हक्क मागतो, तेव्हा ते हिंदूधर्माविरोधी असल्याचा अपप्रचार केला जातो. 

     आरक्षण,मंदिरप्रवेश,धार्मिक समारंभांमध्ये सहभाग यांसारख्या विषयांवर बहुजन समाज आपले हक्क मागतो तेव्हा त्यांच्या मागण्यांना धर्माविरोधी ठरवले जाते.

३. बहुजन नेतृत्वाला संपवण्याचे प्रयत्न…

      महात्मा ज्योतिबा फुले, छत्रपती शाहू महाराज,बोधिसत्व डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांनी हिंदू धर्मातील शोषणकारी व्यवस्थेवर कठोर टीका केली,आणि बहुजन समाजाने त्यांचा वारसा पुढे नेण्याचा प्रयत्न केला. 

         मात्र,त्यांचा वारसा पुढे नेणाऱ्या प्रत्येक नेत्याला हिंदूविरोधी ठरवून बहुजन समाजाला दिशाहीन करण्याचा प्रयत्न केला जातो आहे.

*****

वर्तमानकाळातील परिस्थिती…

       आजही बहुजन समाजाच्या शोषणाच्या घटना सातत्याने घडत आहेत.दलित,आदिवासी आणि इतर मागासवर्गीयांवर होणाऱ्या अत्याचारांची संख्या मोठ्या प्रमाणावर आहे. 

       अनेक ठिकाणी बहुजन समाजाच्या व्यक्तींना सार्वजनिक ठिकाणी अपमान सहन करावा लागतो,मंदिरांमध्ये प्रवेश नाकारला जातो,आणि त्यांच्या प्रगतीला अडथळे आणले जातात हे वास्तव आहे.

****

उपाय काय?

१. सामाजिक जागरूकता वाढवणे…

        बहुजन समाजाने शिक्षण,माहिती आणि तंत्रज्ञानाचा वापर करून आपले हक्क जाणून घेणे आवश्यक आहे.

2. संविधानावर आधारित संघर्ष….

         फुले-आंबेडकरांच्या विचारांवर आधारित संघर्ष वाढवणे गरजेचे आहे.

3. सर्वसमावेशक राजकारण….

        बहुजन समाजाने आपली राजकीय शक्ती वाढवून निर्णयप्रक्रियेत भाग घ्यावा.

4. मीडिया आणि साहित्याचा प्रभावी वापर….

         शोषण आणि अन्यायाविरोधात आवाज उठवण्यासाठी माध्यमांचा आणि साहित्याचा प्रभावी वापर करणे गरजेचे आहे.

*****

निष्कर्ष

      “हिंदू” हा शब्द अनेकदा बहुजन समाजावरील अन्याय आणि शोषण लपवण्यासाठी वापरला जातो आहे. 

       तथाकथित उच्चवर्णीयांना त्यांच्या व्यवस्थेवर टीका सहन होत नाही,त्यामुळे ते हिंदूत्वाच्या नावाने विरोधकांना धर्मविरोधी ठरवतात. 

         मात्र,बहुजन समाजाने आता या ढोंगी हिंदूत्ववादाला ओळखून आपल्या हक्कांसाठी लढा उभा करणे आवश्यक आहे.

*****

  डॉ.बाबासाहेब आंबेडकरांनी दिलेला संदेश…

    “शिका,संघटित व्हा आणि संघर्ष करा,आजही तितकाच महत्त्वाचा आहे.

*****

उच्चवर्णीयाद्वारे छडयंत्र…

          भारत देशात उच्चवर्णीयाद्वारे आरक्षणाला विरोध करुन बहुसंख्य बहुजन समाजाला सातत्याने विखूरलेला ठेवणे आणि यामाध्यमातून त्यांना शक्तीहिन बनवून शासन-प्रशासनातील महत्त्वपूर्ण पदांवर केवळ उच्चवर्णीयाचीच भागिदारी ९० टक्केच्या वर नेहमी ठेवणे हा एक हिंदू शब्दाच्या आड छडयंत्राचा भाग दिसून येतो आहे.

           बहुजन समाजाला राजकीय,सामाजिक,आर्थिक, शैक्षणिक दृष्ट्या मागास ठेवून त्यांना हतबल करणे,आर्थिक आणि सांस्कृतिक विकलांग बनविने,आणि पुढचा टप्पा म्हणजे भारत देशातील बहुजन समाजाला गुलाम बनविणाऱ्या व्यवस्थेला बळकटी देणे होय…

          भारत देशातंर्गत सर्व राजकीय पक्षांची वैचारिक आणि सत्ता उपभोगणारी वाटचाल बघितली तर,”बहुजन समाज पार्टीशिवाय,या देशात इमानदारीने व चारित्र्याने बहुजन समाजाचे संपूर्ण हित जपणारा आणि त्यांचे संरक्षण करणारा दुसरा पक्ष दिसून येत नाही.

        मात्र,या देशातील नागरिक,”स्वतःचे हक्क आणि त्यातंर्गत त्यांची विशाल शक्ती केव्हा ओळखतील हे सध्यातरी अकालनिय आहे.